De panelleden waren het er allen over eens dat door digitalisering de samenleving kwetsbaarder is geworden. Internet is niet meer een vrijplaats en een uitwisselingsplek. Het is nu ook een plek waar grootkapitaal en overheden hun plek eisen. Hoe meer het internet het leven van mensen binnendringt hoe meer het over veiligheid gaat. Dat gaat niet alleen over stelende criminelen, maar ook over saboterende staten.
De open samenleving in Nederland wat gepaard gaat met vele en snelle internetverbindingen maakt dit land erg kwetsbaar. Tegenwoordig is Nederland voortdurend in strijd verwikkeld met Rusland, China en Iran om onze open samenleving te beschermen. Terwijl deze staten ons digitaal aanvallen, hebben de Nederlandse inlichtingendiensten het idee met gebonden handen Nederland te moeten verdedigen. Zo stelde Ronald Prins dat de hackbevoegdheid van de veiligheidsdiensten moet worden uitgebreid.
Het panel heeft het gehad over de instrumenten van de WIV, over zowel werkbaarheid als de knelpunten daarvan. Daarbij werden er vanuit de praktijk vele voorbeelden aangehaald . Het VVD Kamerlid Rajkowski stelde dat organisaties als Amnesty International en Bits of Freedom moeite hebben met het verzamelen van bulkdata door de overheid en liever hebben dat de overheid zich eerder inzet voor verruiming van hackbevoegdheid. Terwijl bij bulkdata verzameling ook privacy van onschuldige burgers raakt, is dat minder het geval bij het gebruik van de hackbevoegdheid., zo werd gesteld. Over de verruiming van hackbevoegdheid voor de overheid was iedereen het eens. Dat is ook in lijn met de aanbevelingen van de evaluatiecommissie van de WIV.
Verder was het volledige panel het eens dat de WIV een onderscheid moet kunnen maken tussen Nederlandse Staatsburgers en niet-Nederlandse burgers. Dat is nu niet het geval. Dit kan volgens de experts aan tafel aangepast worden. Ook bij de bewaartermijn van gegevens kan dit onderscheid waardevol zijn. Een voorbeeld dat werd aangedragen is een kopie van het Afghaanse telefoonboek; het is zonde dat zo’n dataset na 1.5 jaar moet worden weggegooid terwijl de dataset nog langer waardevol is voor militaire inlichtingen.
Tot slot ging de discussie over de snelle introducering van de WIV, en dat daardoor het ingewikkeld was om snel gebruik te maken van de nieuwe bevoegdheden. Als voorbeeld werd daar de ongerichte kabelinterceptie ('sleepnet') genoemd. Dat is volgens de panelleden technisch ingewikkeld, waardoor geen tijd was om dat goed op te zetten toen de WIV werd geintroduceerd. Daarom is nu, een paar jaar na introducering, er nauwelijks gebruik van gemaakt.
De tafels Digitalisering en Nationale Veiligheid van het Thematisch Netwerk V&J zullen ook de komende tijd expert-bijeenkomsten en andere evenementen organiseren om het problematiek verder in kaart te brengen en daar gepaste adviezen voor wetgevers en beleidmakers te formuleren.
Soumaya Sahla